क्रिमियाला अधिकृतरीत्या रशियाचा भाग म्हणून मान्यता देण्याचा प्रस्ताव
भारतीय राज्यव्यवस्था नोट्स चालू घडामोडी आंतरराष्ट्रीय संबंध (IR) महत्त्वाचे रिपोर्ट्स आणि इंडेक्सेस पर्यावरणशास्र नोटस नीतिशास्त्र नोटस
Home / Blog / क्रिमियाला अधिकृतरीत्या रशियाचा भाग म्हणून मान्यता देण्याचा प्रस्ताव
अलीकडे अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी क्रिमियाला अधिकृतरीत्या रशियाचा भाग म्हणून मान्यता देण्याचा प्रस्ताव मांडला. या प्रस्तावामुळे अमेरिकेची क्रिमिया संदर्भातील दीर्घकालीन भूमिका बदलण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे. याआधी अमेरिकेने रशियाच्या २०१४ मधील क्रिमिया विलीनीकरणाच्या (Annexation) कृतीस अवैध आणि आंतरराष्ट्रीय कायद्याविरोधी मानले होते.
क्रिमिया: स्थान व भूगोल
- क्रिमिया हा युक्रेनच्या दक्षिणेकडील भागात वसलेला एक स्वायत्त प्रजासत्ताक आहे.
- त्याच्या पश्चिम व दक्षिण सीमांना काळा समुद्र (Black Sea) लाभला आहे, तर ईशान्येला अझोव्ह समुद्र (Sea of Azov) आहे.
- क्रिमिया युक्रेनच्या मुख्य भूमीशी "पेरेकोप इस्थमस" या फक्त ८ किमी रुंद भूभागाने जोडलेला आहे, जो एकमेव स्थलसंपर्क साधतो.
- याशिवाय, "अराबात स्पिट" ही अरुंद भूपट्टी अझोव्ह समुद्र आणि क्रिमिया यांच्यामध्ये नैसर्गिक सीमा तयार करते.
- "केर्च सामुद्रधुनी" (Kerch Strait) द्वारे क्रिमिया थेट रशियाशी जोडला गेला आहे. येथेच रशियाने "क्रिमियन ब्रिज" (Crimean Bridge) नावाचा महत्त्वपूर्ण पूल बांधला आहे, जो सामरिकदृष्ट्या रशियासाठी अत्यंत महत्वाचा आहे.
ऐतिहासिक पार्श्वभूमी
- इतिहासात क्रिमियाला "टॉरिक द्वीपकल्प" (Tauric Peninsula) म्हणून ओळखले जात असे.
- या भूमीवर ग्रीक, रोमन, बायझँटाईन, ऑटोमन आणि रशियन साम्राज्यांचा प्रभाव पडलेला आहे.
- याचे काळ्या समुद्रावर वसलेले स्थान, क्रिमियाला सामरिक, व्यापारी आणि राजकीयदृष्ट्या एक अत्यंत महत्त्वाचा भूभाग बनवते.
- त्यामुळेच इतिहासभर क्रिमिया हा संघर्षाचा केंद्रबिंदू राहिला आहे.
२०१४ मधील राजकीय उलथापालथ आणि रशियन विलीनीकरण
रशियाचे क्रिमिया विलीनीकरणामागील सामरिक हेतूसेव्हास्तोपोलची सुरक्षितता
नाटो विस्ताराची भीती
आक्रमणासाठी क्रिमियाचा मंच म्हणून वापर
सध्याची स्थितीआज युक्रेनने खेरसॉन शहरावर नियंत्रण मिळवले असले, तरी आजूबाजूच्या जिल्ह्यांवर रशियाचे नियंत्रण आहे. त्यामुळे खेरसॉनमधून वाहणाऱ्या कालव्याच्या नियंत्रणावरही रशियाचे वर्चस्व कायम आहे. |
भूप्रदेश आणि नैसर्गिक संसाधने
- क्रिमियाच्या दक्षिणेकडील भागात क्रिमियन पर्वतरांगा पसरलेल्या आहेत, ज्यात "आय-पेत्री" (Ai-Petri) हे प्रसिद्ध शिखर आहे.
- साल्हिर (Salhir) आणि अल्मा (Alma) या प्रमुख नद्या क्रिमियाच्या अंतर्गत भागांतून वाहतात, ज्या कृषिक उपयोगासाठी महत्त्वपूर्ण आहेत.
- केर्च द्वीपकल्प हा प्रदेश खनिज संपत्तीने भरलेला आहे विशेषतः लोखंडाचे साठे, कीचड ज्वालामुखी आणि खनिज जलस्रोत येथे आढळतात.
- त्यामुळे येथे खनिज उत्खनन आणि स्पा पर्यटन हे दोन मुख्य उद्योग विकसित झाले आहेत.
प्रशासकीय आणि सामरिक केंद्रे
- सिम्फेरोपोल (Simferopol) हे क्रिमियाचे प्रशासकीय मुख्यालय आहे, जेथे स्थानिक सरकार आणि प्रशासन कार्यरत आहे.
- दुसरीकडे, सेव्हास्तोपोल (Sevastopol) हे एक खोल पाण्याचे बंदर असून, येथे रशियाच्या काळा समुद्र नौदलाचे मुख्यालय (Black Sea Fleet HQ) आहे. त्यामुळे हे शहर रशियासाठी अत्यंत सामरिक महत्त्वाचे ठरते.
निष्कर्ष
क्रिमिया हा प्रदेश केवळ भौगोलिक दृष्टिकोनातून नव्हे तर ऐतिहासिक, आर्थिक आणि लष्करी दृष्टिकोनातूनही अतिशय संवेदनशील आणि महत्त्वाचा भूभाग आहे. रशिया व पाश्चात्त्य देशांमधील तणावाच्या केंद्रस्थानी असलेल्या या प्रदेशाबाबत घेतली जाणारी कोणतीही आंतरराष्ट्रीय भूमिका जागतिक राजकारणावर दूरगामी परिणाम घडवू शकते.
Subscribe Our Channel