मोराग अ‍ॅक्सिस
भारतीय राज्यव्यवस्था नोट्स चालू घडामोडी आंतरराष्ट्रीय संबंध (IR) महत्त्वाचे रिपोर्ट्स आणि इंडेक्सेस पर्यावरणशास्र नोटस
Home / Blog / मोराग अ‍ॅक्सिस
12 एप्रिल रोजी इस्रायली लष्कराने मोराग अ‍ॅक्सिस या दक्षिण गाझामधील महत्त्वाच्या सामरिक मार्गाचा ताबा घेतल्याची घोषणा केली. या कृतीने इस्रायलला दक्षिण गाझावर अधिक प्रभावी नियंत्रण मिळवून दिले असून, पॅलेस्टिनी समूहांशी तणाव अधिक वाढला आहे.
मोराग अ‍ॅक्सिस म्हणजे काय?
- मोराग अ‍ॅक्सिस हा गाझा पट्ट्याच्या दक्षिण भागातील एक अत्यंत महत्त्वाचा पूर्व-पश्चिम दिशेने जाणारा मार्ग आहे, जो खान यूनिस आणि राफा या शहरांदरम्यान पसरलेला आहे.
- मोराग अ‍ॅक्सिस हा रफाह आणि खान युनिस या दोन शहरांमध्ये जोडणारा मार्ग आहे. या मार्गावर नियंत्रण मिळवून इस्रायलने गाझाच्या दक्षिणेकडील सीमावर्ती भागावर आपली पकड मजबूत केली आहे. या मार्गामुळे दोन महत्त्वाच्या भागांमध्ये थेट संपर्क साधता येतो:
- फिलाडेल्फी कॉरिडॉर: गाझाच्या दक्षिण सीमेला लागून, इजिप्तसोबतचा एक अरुंद पट्टा.
- इस्रायलच्या मोराग या माजी वसाहतीचा परिसर.
- या मार्गाचा वापर करून इस्रायलने एक विस्तृत सुरक्षा क्षेत्र तयार केले आहे. इस्रायली संरक्षण मंत्री इस्रायल कॅट्ज यांनी सांगितले की, हा अ‍ॅक्सिस इस्रायलचा फिलाडेल्फी कॉरिडॉर आणि नेत्झारिम मार्ग यांवर आधीच असलेले नियंत्रण अधिक सशक्त करतो.
- या सर्व मार्गांमुळे आणि इतर "बफर झोन्स" (सुरक्षित अंतर क्षेत्रे) मुळे इस्रायल आता गाझाच्या ५०% पेक्षा अधिक भागावर नियंत्रण ठेवतो.
- हा भाग मुख्यतः शेतीप्रधान क्षेत्र आहे. या मार्गाचे महत्त्व गाझाच्या दक्षिण भागात होणाऱ्या हालचालींसाठी फारच मोठे आहे.
- "मोराग" हे नाव एकेकाळी अस्तित्वात असलेल्या आणि 1972 ते 2005 दरम्यान वसवलेल्या बेकायदेशीर इस्त्रायली वसाहतीवरून आले आहे. 2005 मध्ये इस्त्रायलने गाझामधून माघार घेतली होती.
सैन्य आणि मानवीय परिणाम:
- हा मार्ग अशा भागांमध्ये येतो, जिथे इस्त्रायली सैन्याने पूर्वी "मानवीय क्षेत्र" (Humanitarian Zone) घोषित केले होते. या क्षेत्रांमध्ये विस्थापित पॅलेस्टिनी नागरिकांना सुरक्षिततेसाठी स्थलांतर करण्यास सांगण्यात आले होते.
- या भागाचा ताबा घेतल्यामुळे विस्थापित नागरिकांच्या सुरक्षेबाबत गंभीर प्रश्न निर्माण झाले आहेत.
- या मार्गाच्या ताब्यामुळे इस्त्रायल गाझाच्या दक्षिण भागाचे विघटन करू शकते, राफाला अलग करू शकते आणि हमासवर लष्करी व राजकीय दबाव वाढवू शकते.
आंतरराष्ट्रीय प्रतिक्रिया:
- सध्याच्या मानवीय संकटाच्या पार्श्वभूमीवर इस्त्रायलवर शस्त्रसंधी चर्चेसाठी दबाव वाढत आहे.
- अनेक आंतरराष्ट्रीय संस्था आणि मानवाधिकार संघटनांनी संयम बाळगण्याचे आवाहन केले आहे आणि राजनैतिक मार्गाने समस्या सोडवण्यावर भर देण्याचे सुचवले आहे.
महत्त्वाचे भौगोलिक संदर्भ
फिलाडेल्फी कॉरिडॉर
- ९ मैल (१४ किमी) लांब आणि १०० मीटर रुंद पट्टा, जो गाझा-इजिप्त सीमा ओलांडतो.
- यात रफाह क्रॉसिंग सामील आहे, जो गाझामधून इजिप्तच्या सिनाय प्रांतात जाणारा मुख्य प्रवेशद्वार आहे.
रफाह क्रॉसिंग
- गाझाच्या दक्षिण टोकाचा प्रवेशबिंदू, इजिप्तला लागून.
- इतर दोन प्रवेशबिंदू:
- एरेझ: उत्तरेतून इस्रायलमध्ये लोकांच्या जाण्यासाठी.
- केरेम शालोम: दक्षिणेकडील व्यावसायिक वस्तूंचे प्रवेशद्वार.
सर्व प्रवेशबिंदू सध्या बंद आहेत, ज्यामुळे मदत पोहोचवणे अशक्य होत आहे.
ब्लू लाइन
- गाझा संघर्षाशी थेट संबंधित नसली तरी, ही इस्रायल आणि लेबनॉन/गोलन हाइट्स यांच्यामधील सीमा अधोरेखित करणारी यूएनने निश्चित केलेली सीमा आहे. सध्याच्या तणावपूर्ण वातावरणात या सीमेला पुन्हा महत्त्व प्राप्त झाले आहे.
मोराग अ‍ॅक्सिसचा ताबा ही इस्रायलसाठी सामरिकदृष्ट्या मोठी कामगिरी आहे. यामुळे त्यांचे गाझामधील नियंत्रण अधिक मजबूत झाले आहे. मात्र, या कारवाईमुळे मानवी संकट अधिकच गडद होत आहे. मोठ्या प्रमाणावर नागरिकांचे स्थलांतर, मृत्यू आणि अन्न-औषधांची कमतरता यामुळे आंतरराष्ट्रीय समुदायामध्ये गंभीर चिंता व्यक्त केली जात आहे.
Subscribe Our Channel