दुसरी राष्ट्रीय जीन्स बँक

भारतीय राज्यव्यवस्था नोट्स चालू घडामोडी आंतरराष्ट्रीय संबंध (IR) महत्त्वाचे रिपोर्ट्स आणि इंडेक्सेस

01/04/2025
508

भारत सरकारने १० लाख पिकांच्या जर्मप्लाझमचे (आनुवंशिक स्रोत) संरक्षण करण्यासाठी दुसऱ्या राष्ट्रीय जीन्स बँकेची स्थापना करण्याची घोषणा केली आहे. हा उपक्रम केंद्रीय अर्थसंकल्प २०२५-२६ च्या "इन्व्हेस्टिंग इन इनोव्हेशन्स" या संकल्पनेशी सुसंगत आहे.

जीन्स बँक म्हणजे काय?

जीन्स बँक ही एक विशेष साठवण सुविधा आहे जी बीज (सीड्स), परागकण (पोलन) आणि वनस्पती ऊतक (प्लांट टिश्यू) यांचे संरक्षण करण्यासाठी तयार करण्यात आलेली आहे. याचा उद्देश म्हणजे वनस्पती प्रजातींचे नामशेष होण्यापासून संरक्षण करणे आणि भविष्यातील गरजांसाठी त्यांची उपलब्धता सुनिश्चित करणे.

या जतन केलेल्या नमुन्यांचा उपयोग प्रामुख्याने खालील गोष्टींसाठी केला जातो:

भारताची पहिली राष्ट्रीय जीन्स बँक

भारतामध्ये पहिली राष्ट्रीय जीन्स बँक १९९६ मध्ये भारतीय कृषी संशोधन परिषद - राष्ट्रीय वनस्पती आनुवंशिक संसाधन ब्यूरो (ICAR-NBPGR) मार्फत नवी दिल्ली येथे स्थापन करण्यात आली.

सध्याची स्थिती:

राष्ट्रीय वनस्पती आनुवंशिक संसाधन ब्यूरो (NBPGR)

दुसरी राष्ट्रीय जीन्स बँक स्थापन करण्याचा हा उपक्रम भारताच्या वनस्पती आनुवंशिक संसाधनांच्या संरक्षणातील महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. यामुळे भविष्यातील अन्न सुरक्षा आणि जैवविविधता संवर्धनासाठी भारताची क्षमता अधिक बळकट होईल.