अटलांटिक मेरीडिओनल ओव्हरटर्निंग सर्क्युलेशन (AMOC)
अलीकडील एका अभ्यासानुसार, जर Atlantic Meridional Overturning Circulation (AMOC) कोसळले, तर युरोपला तीव्र हिवाळ्याचा सामना करावा लागू शकतो.
AMOC म्हणजे काय?
AMOC ही अटलांटिक महासागरातील एक प्रमुख महासागरी प्रवाह प्रणाली आहे जी उष्ण पाण्याला उत्तर दिशेने आणि थंड पाण्याला दक्षिण दिशेने वाहून नेते.
कार्यपद्धती (Mechanism):
- उष्णकटिबंधीय भागातील गरम पाणी उत्तर ध्रुवाकडे (जसे की गल्फ स्ट्रीम, नॉर्थ अटलांटिक ड्रिफ्ट) जाते.
- तिथे हे पाणी थंड होते आणि समुद्रातील बर्फ तयार होतो.
- बर्फ तयार होताना मीठ पाण्यात राहते, ज्यामुळे पाणी अधिक गाढ (dense) होते आणि खाली बुडते.
- हे थंड, गढूळ पाणी महासागराच्या तळाशी दक्षिणेकडे वाहते.
- नंतर, पाण्याचे पुन्हा पृष्ठभागावर येणे (upwelling) होते आणि ते पुन्हा गरम होते — यामुळे एक परिसंचरण पूर्ण होते.
AMOC चे महत्त्व
- पृथ्वीवरील उष्णता आणि ऊर्जा वितरणात महत्त्वाची भूमिका बजावतो (Heat Budget).
- पश्चिम युरोपात हिवाळा तुलनात्मक सौम्य असतो, याचे श्रेय AMOC ला आहे.
- हवामानातील कार्बन डायऑक्साइड शोषून घेऊन ते महासागरात साठवतो, म्हणून हा Carbon Sink म्हणून काम करतो.
AMOC च्या कमकुवत होण्यामागील कारणे
- एखाद्या पाण्याच्या युनिटला (1 क्यूबिक मीटर) संपूर्ण AMOC सायकल पूर्ण करायला साधारण 1,000 वर्षे लागतात.
- हवामान बदलाच्या मॉडेल्सनुसार, 21व्या शतकात AMOC अधिकाधिक कमजोर होईल, कारण:
- वातावरणातील उष्णता वाढल्याने पृष्ठभागावरील समुद्राचे पाणी जास्त उष्ण राहते.
- पाऊस आणि हिमवर्षावामुळे पाण्यात गोडवा वाढतो — यामुळे ते हलके होते आणि खाली बुडत नाही.
- परिणामी, "महासागरी कन्वेयर बेल्ट" मंदावते.
AMOC कमकुवत झाल्यास होणारे परिणाम
- उत्तर अटलांटिक महासागरातील जैवविविधता घटेल (पाणी नीट मिसळणार नाही).
- उत्तर युरोपमध्ये वादळांची तीव्रता व वारंवारता वाढेल.
- साहेल क्षेत्रातील (सहारा खालचा भाग) आणि भारतातील मान्सूनचा पाऊस कमी होईल.
- अटलांटिकमध्ये उष्णकटिबंधीय चक्रीवादळांचे प्रमाण कमी होईल.
- उत्तर अमेरिका (ईशान्य किनारपट्टी) येथे समुद्रपातळीमध्ये वाढ होईल.
Subscribe Our Channel