भारतीय राज्यघटनेतील दुसरी अनुसूची - भारतीय राज्यव्यवस्था नोट्स
Home / Blog / भारतीय राज्यघटनेतील दुसरी अनुसूची - भारतीय राज्यव्यवस्था नोट्स
भारतीय राज्यघटनेतील दुसरी अनुसूची ही राष्ट्रपती, राज्यांचे राज्यपाल, लोकसभेचे अध्यक्ष आणि उपाध्यक्ष, राज्यसभेचे सभापती आणि उपसभापती, राज्य विधिमंडळाच्या सभागृहांचे अध्यक्ष आणि उपाध्यक्ष, सर्वोच्च न्यायालय आणि उच्च न्यायालयांचे न्यायाधीश, तसेच भारताचे नियंत्रक व महालेखा परीक्षक (CAG) यांचे वेतन, भत्ते आणि विशेषाधिकार यासंदर्भातील तरतुदी नमूद करते.
दुसऱ्या अनुसूचीत समाविष्ट पदे
- राष्ट्रपती आणि राज्यांचे राज्यपाल
- लोकसभेचे अध्यक्ष व उपाध्यक्ष आणि राज्यसभेचे सभापती व उपसभापती
- राज्य विधिमंडळाच्या सभागृहांचे अध्यक्ष व उपाध्यक्ष
- सर्वोच्च न्यायालय आणि उच्च न्यायालयांचे न्यायाधीश
- भारताचे नियंत्रक व महालेखा परीक्षक (CAG)
मुख्य भाग आणि संबंधित कलमे
दुसरी अनुसूची विविध भागांमध्ये विभागली असून त्यामध्ये संबंधित घटनात्मक पदांशी निगडित भत्ते, वेतन आणि विशेषाधिकारांची तरतुदी नमूद आहेत:
- भाग A:
- राष्ट्रपती व राज्यपालांशी संबंधित तरतुदी
- संबंधित कलमे: 59(3), 65(3), 158(3)
- भाग C:
- लोकसभेचे अध्यक्ष व उपाध्यक्ष, राज्यसभेचे सभापती व उपसभापती, तसेच राज्य विधिमंडळाच्या सभागृहांचे अध्यक्ष व उपाध्यक्ष यांच्याशी संबंधित तरतुदी
- संबंधित कलमे: 97, 186
- भाग D:
- सर्वोच्च न्यायालय व उच्च न्यायालयांच्या न्यायाधीशांशी संबंधित तरतुदी
- संबंधित कलमे: 125, 221
- भाग E:
- भारताचे नियंत्रक व महालेखा परीक्षक (CAG) यांच्याशी संबंधित तरतुदी
- संबंधित कलम: 148(3)
विशेष नोंद
- भाग B: संघ व राज्यांसाठीच्या मंत्र्यांच्या भत्ते आणि वेतनाशी संबंधित तरतुदी (कलम - 75(6), 164(5))
- 7 वी घटनादुरुस्ती (1956) ने हा भाग रद्द केला आहे.
निष्कर्ष
दुसऱ्या अनुसूचीचा उद्देश विविध घटनात्मक पदांशी संबंधित वेतन, भत्ते आणि विशेषाधिकारांचे सविस्तर वर्णन करणे आहे. संबंधित कलमांमध्ये या तरतुदींचे तपशीलवार वर्णन करणे शक्य नसल्यामुळे, या तरतुदी स्वतंत्रपणे दुसऱ्या अनुसूचीत समाविष्ट करण्यात आल्या आहेत.
Subscribe Our Channel